Çoğu insan, uykunun zihinsel durumlarını etkilediğini kendi yaşamından bilir. Bazen kendi uykumuzun bizi nasıl etkilediğini fark ederken bazen de bir arkadaşımızın ya da yakınımızın uyku durumunun o kişiyi nasıl etkilediğine şahit oluruz.

Yapılan araştırmalar uyku problemlerinin, birçok hastalıkla bağlantılı olduğunu göstermektedir. Uyku düzeni ve ruhsal durumumuz arasında döngüsel bir ilişki mevcuttur. Bazı durumlarda uyku düzenimiz ruhsal durumumuzu etkileyebileceği gibi, bazı durumlarda da ruhsal durumumuz uyku düzenimizi etkileyebilmektedir.

Ruh Sağlığı Uykuyla Nasıl İlişkilidir?

Beyin aktivitesi uyku sırasında dalgalanır, uyku döngüsünü oluşturan farklı uyku evrelerinde artar ve azalır. Her aşama beyin sağlığında bir rol oynar, beynin farklı bölümlerindeki aktivitenin artıp azalmasına izin verir ve daha iyi düşünmeyi, öğrenmeyi ve hafızayı mümkün kılar. Yeterli uyku, beynin duygusal bilgileri işlemesini kolaylaştırır.

Uyku sırasında beyin, düşünceleri ve anıları değerlendirmek ve hatırlamak için çalışır. Uyku eksikliği, özellikle olumlu duygusal içeriğin beyinde işlenememesine neden olmaktadır. Olumlu içeriğin işlenememesi, ruh halini ve duygusal tepkiselliği etkileyebilir ve olumsuz duygu ve davranışlara sebebiyet verebilir.

Yaşanan Bazı Uyku Sorunları;

• Uykusuzluk hastalığı (Insomnia)

Uykusuzluk hastalığı (insomnia), yaklaşık beş kişiden birini etkileyen en yaygın uyku bozukluğudur. Uyumakta zorlanıyorsanız, gece birkaç kez uyanıyorsanız veya az süreli uyuyorsanız uykusuzluk hastalığı yaşıyor olabilirsiniz. Uykusuzluk hastalığı, gün boyunca uykulu, endişeli, sinirli hissetmenize ve konsantrasyon ya da hafıza sorunlarına sebep olabilir.

• Narkolepsi

Narkolepsi, beynin uyuma ve uyanma döngüsünü düzenleyememesinden kaynaklanan bir uyku problemidir. Eğer narkolepsi hastalığınız varsa, gün boyunca çok uykulu hissedebilirsiniz. Narkolepsi, gün boyunca çok uykulu hissetmenizin yanısıra beklenmedik zamanlarda (araba kullanırken, toplantıdayken, sınavdayken vb.) aniden uykuya dalmanıza neden olabilir. Bu rahatsızlığın tedavisi yoktur, ancak semptomlar ilaçlarla ve bir takım yaşam tarzı düzenlemeleriyle (beslenme, düzenli egzersiz vb.) azaltılabilir.

• Uyku apnesi

Uyku apnesi, nefesinizin uyurken durup tekrar başlaması ve uykunun sürekli olarak kesintiye uğramasıdır. Uyku apneniz varsa, uyurken sıklıkla yüksek sesle horlar, anlık nefes kesilmesi hisseder ve boğulma benzeri tıkanma sesi çıkarırsınız. Uyku apnesi gün boyunca kendinizi çok yorgun hissetmenize, konsantre olmakta zorlanmanıza, ruh halinizde dalgalanmalar yaşamanıza ve uyandığınızda baş ağrısı hissetmenize sebep olabilir. Uyku apnesinin hafif seyrettiği durumlarda kilo vermek ve yan yatarak uyumak yardımcı olabilir. Uyku apnesinin daha yoğun hissedildiği durumlarda uzmanlar tarafından uyku sırasında solunum yolunuzu açık tutmaya yardımcı olacak özel cihazlar reçete edilebilmektedir.

Uyku sorunlarıyla karşılaşmamak için ne yapabiliriz?

Uyku Hijyeni

Uyku sorunlarının yaygın bir nedeni yetersiz uyku hijyenidir. Alışkanlıklar ve uyumaya elverişli bir yatak odası ortamı geliştirerek uyku hijyenini artırmak, uyku bölünmelerini azaltmada önemli bir yol oynayabilir.

Daha sağlıklı uyku alışkanlıkları için atılabilecek adımlar;

• Belirli bir yatma saatine sahip olmak ve düzenli bir uyku programı sürdürmek

• Yatmadan önce standart bir rutinin parçası olarak gevşeme teknikleri  gibi rahatlama yolları bulmak

• Akşamları alkol, tütün ve kafeinden kaçınmak

• Yatmadan önce ışıkları mümkün olduğunca azaltmak, mümkünse uyumak için karanlık bir ortam yaratmak

• Elektronik cihazları bir saat veya daha uzun süre ile uzaklaştırmak

• Gündüzleri düzenli egzersiz yapmak ve doğal ışığa maruz kalmak

• Şilte, yastık ve yatak takımınızdan maksimum konfor ve destek almak

• Uykuyu bozabilecek aşırı ışık ve sesi engellemek