Son yıllarda internet kullanımının kolaylaşması ve internete erişilebilirliğin artması ile ülkemizde   sosyal medya kullanımının da arttığını ve günlük yaşamın ayrılmaz bir parçası haline geldiğini görüyoruz .Sosyal medya pek çok açıdan bireyleri etkileyen bir iletişim aracıdır ve Özel gereksinimli bireyler için de sosyal medya kullanımının bazı olumlu ve olumsuz psikolojik etkileri bulunmaktadır. Olumlu etkileri nedeniyle zaman zaman kullanım teşvik edici olsa da olumsuz etkilerini de farklı tehlikeler içermesi nedeniyle göz ardı etmemek gerekir. Örneğin olumlu etkiler sağlamak amacıyla kullanımı başlanan bir sosyal medya uygulaması, kişi için daha sonra büyük bir bağımlılık aracı haline dönüşebilir ya da kişiye ruhsal anlamda yıkım yaratabilecek durumlara sebep olabilir. Bu nedenle özel gereksinimli bireyler için sosyal medya mecralarını kullanabilecekleri güvenli bir ortamın oluşturularak ve tüm etkiler dikkate alınarak sosyal medya kullanımı teşvik edilmelidir.

Sosyal Medya Kullanımının Özel Gereksinimli Bireyler Üzerindeki Olumlu Psikolojik Etkileri Nelerdir?

Yapılan araştırmalarda sosyal medya kullanımının özel gereksinimli bireyler üzerinde bir çok olumlu psikolojik etkisi olduğu kanıtlanmıştır. Özel gereksinimleri sebebiyle sosyal hayata dahil olma konusunda dezavantaj yaşayan bireyler için sosyal medya mecraları oldukça geniş bir sosyal etkileşim platformu fırsatı sunmaktadır. Olumlu psikolojik etkilerin bazıları şunlardır;

Sosyal Katılım ve İletişimin Artması:Sosyal medya, özel gereksinimli bireylerin daha geniş bir toplulukla etkileşime girmesine yardımcı olur. Bu, onların sosyal becerilerini geliştirme fırsatı sağlar ve yalnızlık hislerini hafifletebilir.Arkadaşları ile rahatça sosyalleşme imkanı bulabilir ve haberleşebilirler. (Örneğin sesli mesajları kullanarak okuma yazma bilmeme engelini kaldırabilir, ya da yazılı gelen mesajları seslendirerek dinleyebilirler vb.)

Özgüven Artışı:Özel gereksinimli bireylerin sosyal medya aracılığıyla bilgiye erişimi kolaylaşabilir, bu da yaşamlarını zenginleştiren kişisel ve profesyonel fırsatlar sağlar. Kendi ihtiyaçlarına özel bilgi edinmek için sosyal medyayı kullanabilir, kendileri gibi özel gereksinimi olan bireylerden bilgi alabilirler, bilgi alışverişi imkanları artar.

Kendini İfade Etmede Gelişim:Sosyal medya, bireylerin kimliklerini ve deneyimlerini ifade etmelerine olanak sağlar. Bu, özellikle fiziksel sınırlamaları veya sosyal anksiyetesi olan özel gereksinimli bireyler için güçlendirici olabilir. Yüzyüze iletişim kurarken zorluk yaşayan özel gereksinimli bireyler, sosyal medya mecraları aracılığı ile kendini daha rahat ifade etme imkanı bulabilir ve kendilerini ifade etme konusunda cesaretlerini ve deneyimlerini bu yolla artırabilirler.

Sosyal Medya Kullanımının Özel Gereksinimli Bireyler Üzerindeki Olumsuz Psikolojik Etkileri Nelerdir?

Yapılan araştırmalarda olumlu bir çok psikolojik etkinin yanısıra olumsuz psikolojik etkilere de rastlanmaktadır. Bir yandan çok büyük bir sosyal etkileşim fırsatı sunan sosyal medya mecraları, aynı oranda tehlikeli de olabilmektedir. Özellikle özel gereksinimli bireyler için dikkat edilmesi gereken oldukça ciddi konular mevcuttur. Bu konulardan bazıları şunlardır;

Zorbalığa Maruz Kalma:Özel gereksinimli bireyler, sosyal medyada siber zorbalığa maruz kalma riskiyle karşı karşıyadır. Bu, anksiyete ve depresyon gibi psikolojik sorunlar yaratabilir.

Gerçek Dışı Beklentiler ve Karşılaştırma Sonucu Değersizlik ve Yetersizlik Hisleri: Sosyal medya, gerçek dışı yaşam standartları ve beklentiler yaratma eğilimindedir. Özel gereksinimli bireyler kendilerini başkalarıyla karşılaştırabilir ve yetersiz hissedebilir.

Sosyal Medya Bağımlılığı Geliştirme: Sosyal medyanın aşırı kullanımı, uyku bozuklukları, duygusal sıkıntı ve dikkat dağınıklığı gibi psikolojik sorunlara yol açabilir. Özel gereksinimli bireyler için sınırları korumak bazı zamanlarda zor olabilir. Sosyal medyanın aşırı kullanımı sonucu özel gereksinimli bireylerin dikkat etmesi gereken uyku, rutin saatler, özel ihtiyaç zamanları gibi konular sekteye uğrayabilir.

Sonuç olarak, sosyal medyanın dengede ve yerinde kullanımı sağlanabilirse, kişiye faydalı olabilir. Ancak, mutlaka tehlikelere karşı kontrol altında kullanımı sağlanmalıdır. Her konuda olduğu gibi bu konuda da psikolojik etkiler herkes için farklıdır. Önemli olan, özel gereksinimli bireylerin sosyal medya mecralarını en iyi şekilde değerlendirebilmelerine olanak sağlamak ve sanal ortamda ruhsal ve fiziksel güvenliklerinin korunduğundan emin olmaktır.