Günümüzde akran zorbalığı, toplumun her kesiminde ve bireyin her gelişim döneminde görülebilen, oldukça yaygın ve önemli bir sorundur.

Zorbalık; bir kişinin veya bir grubun diğer bir kişi ya da bir grup tarafından, bir takım olumsuz eylemlere maruz kalması olarak tanımlanır. Zorbalık, psikolojik ya da fizyolojik açıdankarşı tarafa kasıtlı ve bilinçli olarak zarar vermek anlamına gelmektedir. Akran zorbalığı ise, bu şiddet sürecinin benzeryaş gruplarındaki çocuk ya da yetişkinler arasında yaşanmasıdır.

Psikolojik ya da fiziksel şiddete maruz kalan taraf (kişi ya da grup) ile şiddeti uygulayan taraf arasında güç dengesizliği durumu olması ve zarar verici davranışların ya da zarar verici sözel ifadelerin süreklilik taşıması durumu “zorbalık” olarak değerlendirilir.

ZORBALIK TÜRLERİ

• Fiziksel Zorbalık: Fiziksel olarak kişiye zarar verici davranışları içerir. Bir kimseye beden hareketleri ile rahatsız edici müdahalede bulunmak, vurmak, tekme atmak, itmek,saçını çekmek, yaralamak vb.
• Sözel Zorbalık: Kişinin ruh sağlığına zarar vermeye yöneliksözel ifadeler içeren zorbalık türüdür. Küçük düşürücüsözler ve jestler kullanmak, alay etmek, tehdit içerikli konuşmalar yapmak, lakap takmak, kişinin onurunu zedeleyici veya kişiyi değersizleştirmeye yönelik imalarda bulunan cümleler sarfetmek vb.
• Sosyal Zorbalık: Zorbalığa maruz kalan tarafın yalnızlaştırılmasına yönelik eylem ya da sözler içeren şiddet türüdür. Dahil olunmak istenen gruplardan ya da takımlardan dışlamak, grup tarafından alay edilmek, bir grup karşısında ya da bir grup tarafından kötü hissettiriciesprilere ya da şakalara maruz bırakılmak vb.
• Siber Zorbalık: Çevrimiçi platformlar ve sosyal ağlar üzerinden yapılan zorbalık türüdür. Bir kimse hakkında internet ortamında sosyal platformlarda kişinin kendilik değerlerine zarar verici eylemlerde bulunmak, kişi hakkındadedikodu yaymak, fotoğraflarını çekmek ve yayınlamak, rahatsız edici mesajlarla sürekli kişinin özel alanına girmeye çalışmak vb.

OKULLARDA AKRAN ZORBALIĞI

Akran zorbalığı, en sık çocuklar ya da gençler arasındaokullarda yaşanmaktadır. Akran zorbalıkları sebebiyle okula giden çocuk ya da gençlerde ders notlarında düşüş, okula gitmek istememe, dikkat eksikliği ve konsantrasyon problemleri gibi hem akademik hem de psikolojik problemler yaşanabilmektedir. Akran zorbalığına maruz kalan öğrenciler karın ağrısı, mide bulantısı gibi psikosomatik belirtiler de gösterebilmektedir. Ayrıca vücutta morarma, tırnaklanma gibi fiziksel yaralanmalar zorbalığın göstergesi olabilmektedir.

Zorbalığa maruz kalan öğrencilerde endişe, korku, çaresizlik,sosyal izolasyon, çekingenlik ve depresif duygudurum gibi psikolojik zorlantılar gelişmektedir.

Okul dönemlerinde özellikle lise çağlarında olan bireyler, maruz kalınan zorbalığı önlemek ya da akran grupları tarafından kabul görmek adına kötü alışkanlıklara yönelebilmektedir.

Okullarda akran zorbalığının sık yaşanmasının yanı sıra bu durum bireylerin sadece çocukluk ya da gençlik dönemlerinideğil yetişkinlik dönemlerini de etkileyebilmektedir. Bireyler, yaşadıkları travmatik deneyimler sonrası ileriki yaşantılarında sosyal hayatlarında bazı olumsuz psikolojik tepkiler gösterebilmektedir. Örneğin sosyalleşmekten kaçınma, insanlar ile iletişim kurmakta zorlanma, sosyal izolasyon, çekingenlik, düşük benlik saygısı ve özgüven, yoğun kaygı gibi ruhsal sağlığı etkileyen psikolojik problemler yaşanabilmektedir.

Akran zorbalığı her yaş dönemi için kişiyi ruhsal anlamda zorlayıcı ve üzüntü verici bir durumdur. Çocuklar, gençler ya da yetişkinler yaşadıkları ruhsal yıkım ve depresif duygudurumu dolayısı ile bu olayı her zaman kolayca bir başkası ile paylaşamayabilir. Korkmuş, çaresiz, utanmış ve içe çekilmiş olabilir. Bu sebeple, bireyin en yakınında olan kişilerin, bakım verenlerin, ebeveynlerin, kardeşlerin ya da arkadaşların kişiyi gözlemlemesi, bazı belirtilerin farkında olması çok önemlidir.

AKRAN ZORBALIĞININ BELİRTİLERİ

• Dalgın bir ruh hali, unutkanlık, söylenilenleri duymamak, anda kalmamak
• Normalden daha sık hastalanmak ya da hasta hissetmeeğiliminde olmak
• Öfke nöbetleri yaşamak, ani ve abartılı tepkiler vermek
• Göz temasından kaçınmak, içe çekilmek
• Sosyal izolasyon, sosyal ortamlardan kaçınmak, konuşmak istememek, daha önce iletişimde olduğu kişiler ileiletişimde bulunmamak
• Sık yalan söylemek, bahaneler üretmek, kötü alışkanlıklar geliştirmek
• Sürekli huzursuzluk, gerginlik, endişe içinde olmak
• Psikosomatik ağrılar, halsizlik, baş dönmesi, mide bulantısı, baş ağrısı

Sonuç olarak, özellikle ebeveynlerin kabul edici ve şefkatli bir tutum içerisinde olması, çocuğun ya da bireyin yaşadığı olumsuzlukları paylaşabilmesi adına güven verici bir zemin oluşturmaktadır. Çocuk ya da birey akran zorbalığına maruz kaldığını paylaşırsa aşırı ve abartılı tepkiler verilmemeli, sakince empati kurmaya ve anlamaya çalışmalıdır. Anlayışlı ve şefkatli bir tutum ile dinlemek, kişinin yaşadıklarını ve duygularını yargılamadan anlamaya çalışmak ruhsal desteğin en önemli parçasıdır.

Not: Akran zorbalığı ciddiye alınması gereken bir sorundur ve uzun dönem yaşamı etkileyebilecek bir ruhsal probleme sebep olabilir. Eğer aile, çocuğunun zorbalığa maruz kaldığını düşünüyor veya çocuk ya da genç okulunda akran zorbalığına maruz kaldığının bilgisini ailesi ile paylaşıyor ise öncelikle mutlaka okul yönetimi ve okuldaki psikolojik danışman ile irtibata geçilmeli ve bir uzman ile iş birliği içerisinde psikolojik destek planı oluşturmalıdır.