Bir anda kendinizi boşlukta gibi hissediyor, bir anda başınızın döndüğünü ve kötü bir hisse kapıldığınızı hissediyor musunuz? Kalbiniz daha hızlı çarpmaya, elleriniz titremeye, hafif mideniz bulanmaya ya da ağrımaya başlıyor mu? Eğer cevabınız evet ise, bu hisler size tanıdık geldiyse, bu yazıya bir göz atmanızda fayda var. Panik atak geçiriyor olabilirsiniz. Peki bilimsel olarak nedir bu “panik atak”?

PANİK ATAK NEDİR?

Hemen hemen hepimizin günlük hayatında sıkça kullandığı bir terim haline gelen “panik atak” aslında psikoloji biliminde önemli bir yere sahip bir kavram. Panik bozukluk ise, panik atakların düzenli olarak tekrar etmesi durumu olarak betimlenebilir. Panik atak durumunu hemen hemen herkes mutlaka yaşamı boyunca deneyimlemiştir. Ancak ortada bir panik bozukluk durumunun var olduğunu söylemek için, kişinin kendi hayatını devam ettirirken kısıtlamalara girmiş olmasını, yaşam kalitesini olumsuz yönümde etkilediğini düşünmesini kriter olarak alabiliriz.

PANİK ATAK BELİRTİLERİ NELERDİR?

• Kalp çarpıntısında hızlanma, endişe
• Heyecan hissi, kendini bir boşluğa düşüyormuş gibi hissetme
• Göğüs kafesinde darlık hissi, nefes alamama ya da nefes hızında artış
• Yutkunma güçlüğü, iştah kaybı
• Sıcak basması, fenalık hissi
• Soğuk terleme
• Üşüme ve titreme hissi
• Mide bulantısı, karın ağrısı gibi mide ile ilgili problemler
• Vücudun herhangi bir yerinde karıncalanma veya uyuşma hissi
• Derealizasyon: Kendini gerçekten kopmuş hissetme
• Depersonalizasyon: Kendini kendinden kopmuş hissetme
• Delirme hissi ve korku, delirecekmiş gibi hissetme
• Bayılma hissi ve korku, bayılacakmış gibi hissetme
• Ölüm hissi ve korku, ölecekmiş gibi hissetme

Bu belirtilerin kaç tanesinin yaşandığı, şiddeti ve süresi kişiye göre değişiklik gösterebilir.  Panik atak, gerçekte kişinin yaşamını tehdit edecek bir durum olmamakla birlikte kalp krizi ile benzer semptomlar gösterebilir. Panik atak geçiren kişi, öyküsü alındığında, çoğu zaman kalp krizi geçirdiğini düşünerek acil servislere ya da sağlık kuruluşlarına gittiği görülmekle birlikte, fizyolojik olarak aslında bir sağlık sorunu bulgusuna rastlanmamaktadır. Ancak, kalp krizi semptomları ile benzerlik gösteren bir durum olduğundan durumun ciddiyetine göre sağlık kurumlarına başvurulmasında bir sakınca yoktur. Bulgular, fizyolojik olarak kanıtlandığı takdirde, panik atak geçiren kişilerin hastaneye gitmesini gerektirecek bir durum esasında bulunmamaktadır.

PANİK ATAK NEDEN OLUR?

Panik atakların ortaya çıkış sebebi çok farklılık gösterebilmekle birlikte, genellikle aşağıdaki maddelerden bazılarını söyleyebiliriz.

• Genetik yatkınlık
• Bazı ilaçların kullanımı ve yan etkileri
• Anatomik bozukluklar
• Bazı hormonel bozukluklar
• Sigara, alkol ve uyuşturucu kullanımı
• Düzensiz beslenme
• Uykusuzluk
• Kafein kullanımı
• Yaşanan yoğun bir travma

PANİK ATAK YAŞAM KALİTESİNİ NASIL ETKİLER?

Panik bozukluk yaşayan kimse, evden çıkmaktan kaçınma , araba kullanma korkusu, sosyal ortamlardan kaçınma, iş hayatında verimsizlik, alkol ve madde kullanımına yatkınlık, intihar düşünceleri gibi sorunlar yaşayabilir. Bu sorunların yaşanmasının sebebi de genel olarak kişinin panik atak esnasında yaşadığı o hissi yaşamaktan korkuyor olması ve panik atak geçirmekten panik olması durumudur.

PEMBE FİLİ DÜŞÜNME TEKNİĞİ

Düşünmek istemediğimiz konuların, deneyimlemek istemediğimiz hislerlerin aksine ve inadına düşüncelerimizi ve zihnimizi aşırı derecede meşgul etmesi durumuna dayanan bu teknik, özetle şöyle anlatılabilir;

“Şimdi gözlerinizi birkaç saniyeliğine kapatın ve, bir şeyler düşünün. Ancak sakın ama sakın Pembe bir fil düşünmeyin!”

Birkaç saniye sonra, zihninizin size nasıl bir geri dönüş yaptığını deneyimlediniz öyle değil mi? O pembe fil aklınızdan çıkmıyor olmalı? İşte, panik atak ta tam bu noktada düşünmemeye çalıştıkça bizi daha çok etkisi altına alan bir durumdur. Peki nasıl kurtulacağız bu ataklardan?

PANİK ATAK TEDAVİSİ

• Öncelikle panik atakların, aslında herkesin yaşayabileceği normal bir durum olduğunu kabullenmemiz gerekir. Hepimiz zaman zaman yoğun heyecan hissi yaşayabiliriz. Ancak bu ataklar geldiğinde, yapmamız gereken “panik atağımı düşünmemeye çalışcam” düşüncesinden ziyade, “Evet bana şu an bu his geldi, onu gözlemlemeliyim.” düşüncesidir. Gözlemlerken kişi, kendi bedeninin o anda nasıl tepki verdiğine odaklanmalı, (örneğin kalbim çarpıyor, ellerim titriyor, vücudumun x bölgesinde kasılma hissediyorum, gibi.) daha sonra o anı yaşamadan önce zihninden hangi düşüncenin geçmiş olabileceğine yoğunlaşmalıdır.
• Panik ataklar geldiğinde, kendinizi gözlemlemek için bunun bir fırsat olduğunu bilin ve panik atağa sebep olabileceğini düşündüğünüz düşüncelerinizi yakalamaya çalışın (Ancak bu durumlar değil, daha çok durumlar karşısında sizin zihninizden geçen düşünceler olmalı bu noktaya dikkat!)
• Daha sonra düşünce şemalarınızı bir deftere kaydedip, yakaladığınız bu düşünce şemaları üzerinden bir uzmandan yardım alarak panik bozukluk konusunda çalışabilir, rahatça bu durumunuzu yenebilirsiniz. ( Bazı durumlarda psikiyatrik tedavi de gerekmektedir.)